CONTOS E RELATOS

“Non me arrepinto do meu anonimato. Descubrir a personalidade de quen escribe a través das historias que propón, dos seus personaxes, dos obxectos e paisaxes que describe, do ton da súa escritura, non é nin máis nin menos que un bo modo de ler.”
(Elena Ferrante nunha entrevista via mail de Paolo dei Stefano para Il Correr della Sera.)

Xoves, 16 de Xuño

Ao longo da historia foron moitos os escritores que se esconderon detrás dun pseudónimo, uns para cambiar o nome, pola súa lonxitude ou dificultade para pronunciar e facelo máis vendible, como Pablo Neruda, Mark Twain ou Honoré de Balzac; para probar a cambiar de público sen ser encasillados ou comparados con antigas publicacións, como é o caso da escritora da saga xuvenil  Harry Potter (J.K. Rowling) que quixo cambiar a un público adulto cunha novela escrita co pseudónimo de Robert Galbraith, pero foi descuberta enseguida, co consecuente enfado da escritora. Outros, mesmo, chegaron a desdobrarse en varias personalidades como o poeta e escritor portugués Fernando Pessoa cuxos pseudónimos adquiriron realidade ao adoptar un estilo propio diferente do autor orixinal. Os tres máis coñecidos foron Álvaro de Campos, Ricardo Reis e Alberto Caeiro, publicando mesmo críticas ás súas propias obras cos diferentes nomes. Sen esquecernos da nosa querida dama do crime, Agatha Christie, que escribiu algunhas novelas de corte sentimental, sen demasiado éxito, baixo o pseudónimo de Mary Westmaccot.

Non sabemos o que leva a un autor para esconderse baixo un nome diferente, pero quen non desexou algunha vez volverse invisible para observar o mundo e poder gozar do anonimato que leva ser unha persoa descoñecida? Pois algo así lle debe pasar  á autora da primeira novela que hoxe comentamos. Non entendemos como, nos tempos que corren, con todas  as tecnoloxías ao alcance de calquera, unha escritora, (aínda que non sabemos se detrás do pseudónimo Elena Ferrante escóndese un home ou unha muller), poida permanecer oculta, e sen unha gran campaña de márketing esta escritora pantasma  sexa lida en todo o mundo.

A novela que hoxe traemos, A amiga estupenda, de Elena Ferrante é a primeira entrega dunha tetralogía que nos traslada ata un barrio pobre de Nápoles dos anos 50, onde dúas amigas, Lina (Raffaella Cerullo) e Lenú ( Elena Greco) a narradora da historia, van contando as súas vidas a través da súa infancia e adolescencia. É unha novela coral onde, o retrato costumista que a escritora fai  a través das  nove familias que forman parte da historia, van integrando nos límites dun barrio cheo de frustracións, violencia, pobreza, amores e desamores, onde se mostra o neorrealismo italiano máis profundo dunha cidade como era Nápoles a mediados do século XX.

A historia arrinca coa desaparición de Lina.  A desesperación do seu fillo por atopala fai que se poña en contacto coa mellor amiga da súa nai, Lenú, para saber se tivo noticias recentes dela. É nese momento cando Lenú  comeza a sospeitar que a súa amiga fixo efectivo o pensamento que desde hai anos tiña en mente: "Fai polo menos trinta anos que me di que quere desaparecer sen deixar rastro, e só eu se que quere dicir. Nunca tivo en mente unha fuga, un cambio de identidade. O seu propósito foi sempre outro, quería volatilizarse... E como a coñezo ben, ou creo coñecela, dou por descontado que atopou o modo de non deixar neste mundo nin sequera unha migalla de si mesma, en ningures." (páx. 6).

A partir de aí a escritora, por boca de Lenú, comeza a narrarnos a vida destas dúas amigas diferentes en físico e personalidade. Mentres Lina era baixa e delgada, e aínda que rebelde e independente posuía unha gran intelixencia, Lenú considerábase pouco agraciada fisicamente, moito máis tranquila que a súa amiga non podía evitar pensar que era sempre a segunda en todo. 

Durante a Lectura xorden moitas dúbidas sobre a dependencia nesta amizade que por momentos vólvese competitiva chegando á rivalidade, con pequenas rifas que con todo non farán que rompa ese lazo de unión que ambas teñen e que é o eixo que move toda a historia. Fernanda pensa que, máis que dependencia dáse unha simbiose, unha relación de mutuo apoio aínda nas situacións máis complicadas. 

A lectura desta novela deixounos un pouco intrigados co final, nada concluso, e que nos obriga, se queremos coñecer o final desta historia de amizade, a ler os seguintes libros da saga, o que algún/ha dos/as presentes non está disposto a facer, xa que, a maioría, considera esta lectura con pouca emoción e moi plana no seu desenvolvemento. O que sen dúbida non se nos desvelará  de momento é o misterio que envolve ao autor/a de a novela. Para a maioría  de nós/as cremos que polas situacións que viven as protagonistas, e a forma en que se describen algunhas  emocións  ao longo do relato decantámonos máis por unha escritora feminina, aínda que hai momentos en que a dúbida xorde. Seguramente o autor/a  escondido tras o seu  anonimato estea a divertirse de xeito abondo!!

Valoración: (2/5)

Este libro, O crepúsculo e as formigas, escrito no ano 1961, no que se recompilan dez contos curtos, está considerado un clásico de Méndez Ferrín e pertence á Nova Narrativa Galega. En case todos os contos atopamos un final nada agradable; a morte, violencia, o mesmo abusos, están presentes nas historias que neles relátanse. Podémonos facer unha idea de por onde nos levarán estes relatos lendo a propia contraportada do libro: "Personaxes e sucesos aparecen movidos por forzas internas profundas nas que ou poder cego e fatal lle impón ó home un fin irremediablemente tráxico".

Quizais o título xa nos marca as pautas por onde se van a desenvolver os acontecementos que imos ler, mesmo na introdución feita polo autor a modo de relato acláranos o significado do título: “É o intre do crepúsculo. Agora é cando more a lus e os perfiles das cousas deixan de ser concretos. Achego a mina cara á fiestra, aos vidrios da fiestra, e vexo a longa, ateigada de xente informe, coma un carreiro de formigas que fervera estreitamente, escuramente. Os homes son coma formigas, na vil asen nome."

Cremos que non é un libro fácil de ler a nivel lingüístico. Ao mesmo tempo créase un ambiente tenso no lector con temas un tanto surrealistas, onde a noite, a morte, a angustia, non deixan claro un final concreto en ningún dos relatos. Un deles, A Casa Azul, é o preferido de Antonio que sempre o propón aos seus alumnos, pola diversidade de finais aos que se chega tras a súa lectura: "Unha muller Rosa, queda preñada dun Portugués e leste dille que ten que ir á Casa Azul que é o costume". Para uns/as dános a sensación que é unha casa para abortar, outros/as din que é para deixar ao fillo ao coidado do señor da casa... e aínda que a casa descríbese como fermosa, con luz e que nela hai felicidade, Rosa rebélase, porque non quere ir xa que para ela é dolorosa a decisión, ao final non queda outra que aceptar e vai, así que seguimos coa dúbida de que fin tiña esa Casa Azul. Outro conto que tamén chamou a atención foi O Suso, un conto entre o real e irreal. Soño ou pesadelo?. As traxedias sucédense ao longo de cada historia.

Valoración: (3/5) 

E chegamos ao final do traxecto onde deixaremos estacionado no andén este tren que partiu fai xa nove meses, e que sen desmerecer aos protagonistas de Estraños nun tren, ou aos elegantes viaxeiros de primeira clase dun Asasinato no Oriente Express, deixounos en cada compartimento grandes momentos e historias, permitíndonos facer realidade algún que outro soño, contentos/as sobre todo este ano de poder gozar coas marabillosas lecturas en galego, como apunta Fernanda. E mentres, lle damos un merecido descanso á maquinaria e poñemos a punto a engrenaxe para comezar un novo traxecto despois das vacacións. Recordade: "Para viaxar lonxe, non hai mellor nave que un libro". (Emily Dickinson)

Gozar das vacacións e feliz regreso!!!